Het huidige tekort in het basisonderwijs, gaat hand in hand met de werkdruk en het imago van het onderwijs. Niet iedereen wil nog langer leerkracht zijn. Waarom niet? Als we het vragen aan de mensen die uit het onderwijs zijn gegaan, zijn dit de redenen:
- 43% Onvoldoende tijd voor de leerling
- 27% gemis van ondersteuning bij leerlingen met moeilijk gedrag
- 27% werkdruk
- 24% teveel administratie werk, te weinig lesgeven
- 19% niet deeltijd kunnen werken
- 19% stagnerende eigen ontwikkeling
- 16% niet naar eigen inzicht kunnen werken
Het resulteert in een grote uitstroom die al een aantal jaren voortduurt met een groeiend tekort tot gevolg. We kunnen inzoomen op het opleiden van meer leerkrachten en het benaderen van zij-instromers maar dat is de buitenkant. Daarbij, als de binnenkant niet uitdagend genoeg blijkt, haken mensen net zo hard weer af. Het is dus zaak om te kijken hoe we het onderwijs voor bestaande leerkrachten weer aantrekkelijk kunnen houden.
Een goede graadmeter is de stille reserve. Onder de stille reserve verstaan we de bevoegde leerkrachten die uit het onderwijs zijn gegaan. Als een groot deel van deze stille reserve terugkeer overweegt, zijn we op de goede weg.
Dit hoeft niet veel, misschien wel niets, te kosten. Laten we bijvoorbeeld kijken naar de reden van uitstroom zoals hierboven genoemd. Veel van deze mensen zijn voor zichzelf begonnen, zzp’er. Ik hoor je denken: “Jaa, zzp’ers in het onderwijs en dan de journalistiek, bouw en zorg achterna. Mensen die hetzelfde werk doen, onder eigen voorwaarde en tarieven. Als we niets doen, gaat dat gebeuren maar we kunnen het voor zijn. Nu nog wel. Het grote verschil is dat de zzp’er niet hetzelfde werk doet als de loondienstcollega. Gebruik die flexibiliteit die de zzp’er kan bieden, om de werkdruk te verminderen bij de toppers die nu met alle moeite hun hoofd boven water proberen te houden. Kort gezegd, zet de flexibiliteit van de zzp’er in met als doel het behoud van de loondienstcollega.
Het hart voor het onderwijs klopt nog steeds bij de stille reserve. Een ruime meerderheid zou willen terugkeren voor de klas maar dan vanuit een andere benadering.
Het betrekken van Flexibele leerkrachten kent vele voordelen:
- Het onderwijs heeft de beschikking over meer leerkrachten
- School ervaart (meer dan vanuit loondienst) flexibiliteit betreft inzetbaarheid en expertise
- School heeft een relatief goedkope manier om personeel te behouden
- School hoeft deeltijd minder als “gevaar” te zien, maar als meerwaarde
- Leerkrachten worden op maat gehoord in de werkdrukvermindering
- Leerkrachten ervaren meerdere kanten van het uitoefenen van het vak
- Leerkrachten ervaren mogelijkheden tot groei in persoonlijke en professionele zin
- Behoud van de leerkracht is behoud van team en dus rust op school
- Behoud van de leerkracht waarborgt de ontwikkeling van de kinderen
- Leerlingen behouden relatie met eigen groepsleerkracht en dus ruimte om persoonlijk te groeien.
- De ondernemende leerkracht wordt behouden waarbij ingezet kan worden op expertise
- De groepsleerkracht krijgt (structurele) tijd voor overige werkzaamheden
Duur?
Uit onderzoek is gebleken dat driekwart van de stille reserve, nu minder verdient met andere werkzaamheden, dan toen zij nog in het onderwijs actief waren. Je kan de conclusie trekken dat zij voor een omgerekend lerarensalaris terug zouden willen keren. Daarbij betaalt de school de flexibele leerkracht alleen wanneer deze nodig is, per uur dus. Of te wel, je betaalt nooit te veel en bent zeker van kwaliteit. Vaak zijn het de tussenpartijen die de uurprijs opschroeven. Ook hier is een alternatief voor te bedenken. Met 100 flexibele leerkrachten die gemiddeld 2 dagen per week ingezet worden scheelt dat het onderwijs tot 2 miljoen (!) per jaar
Is dit een oplossing voor het lerarentekort?
Ik durf deze vraag met ‘JA’ te beantwoorden. Op korte termijn levert het meer bevoegde leerkrachten op. Op lange termijn levert de flexibele leerkracht het behoud van de leerkracht op
“Een Flexleerkracht inzetten, zorgt ervoor dat het kind zijn/haar eigen juf of meester behoudt, in plaats van de rest van het jaar steeds (g)een andere leerkracht”
Rekensommetje
Als 5% van de stille reserve (31.000 in 2015, grote kans dat het nu meer is) bereid is als flexibele leerkracht terug te keren in het onderwijs, heeft elke basisschool in Nederland om de week een optie om een extra leerkracht in te zetten. Met 20% heeft de school de hele week een extra leerkracht ter beschikking.
Hiervoor zijn geen investeringen nodig en geen grote veranderingen. We kunnen morgen beginnen!
